CECHY MAKROSKOPOWE
 Młode owocniki
|
Owocniki kuliste, owalne, rzadziej guzowate, spłaszczone nieregularne. U podstawy czasem widoczne krótkie lub dłuższe, białe ryzomorfy. Wielkość owocników 1–3 cm. Zewnętrzna warstwa perydium biała, szara, szaro-beżowa, rzadko z różowawymi lub ciemnoczerwonymi, miejscowymi przebarwieniami. Po dotknięciu, w kontakcie z powietrzem atmosferycznym owocniki w krótkim czasie przebarwiają się na kolor brudnobrązowy, ochrowy, aż do brązowo-czarnego. Perydium gładkie, u starszych okazów często spękane. Trudno oddzielające się od gleby. Na przekroju białe. Po przekrojeniu często przebarwia się na kolor czerwono-brązowy, a potem szybko czarno-brązowy do smoliście czarnego. Gleba młodych owocników jasnoszara, potem szaro-brązowa, ochrowa, wreszcie ciemnobrązowa. We wczesnym stadium dojrzałości poprzecinana jasnymi dissepimentami tworzącymi na przekroju marmurkowaty wzór. U podstawy owocników niewielka część płonna, rzadko wykształcająca niewielką kolumellę. Konsystencja owocnika miękka, gąbczasta, podatna na uszkodzenia. Smak lekko gorzkawy, zapach stęchły, ziemisty.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Dojrzałe zarodniki w KR
|
Perydium plektenchymatyczne, 180-330 μm. Zbudowane z septowanych, cienkościennych, chaotycznie splątanych strzępek 3-10 μm. Strzepki w warstwie powierzchniowej zabarwione na kolor brązowy do brązowo-czerwonego. Miejscami strzępki rozdymają się do postaci cylindrycznych lub owalnych komórek o średnicy 15-25 μm. Zarodniki najpierw hialinowe, bezbarwne, potem żółtawe – w stadium pełnej dojrzałości, żółto-brązowe. Szerokoowalne, rzadko kuliste o średniej wielkości 13-17 x 10-15 μm (z ornamentacją) Q=1,1-1,3. Wyraźnie urzeźbione, pokryte grubymi, wydatnymi, kolcami o średniej wielkości 2-5 μm. Kolce najczęściej piramidalne, zaostrzone, czasem tępe, cylindryczne. Podstawki cylindryczne 2-zarodnikowe (rzadko 3-4 zarodnikowe), o średniej wielkości 10-22 x 6-10 μm.
 |
 |
 |
Przekrój perydium |
Strzępki suprapellis |
Komórki perydium |
|
SIEDLISKO
|
Octaviania asterosperma rośnie w lasach liściastych i mieszanych. Najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Quercus, Tilia oraz Coryllus, rzadziej Fagus lub Carpinus. Gatunek ten preferuje gleby rędzinowe o zwiększonej zawartości węglanu wapnia ale znane są też stanowiska z gleb gliniastych, o obojętnym pH. Jest gatunkiem raczej ciepłolubnym, częściej znajdowanym w miejscach nasłonecznionych i osłoniętych od wiatru, o południowej wystawie. Wyrasta płytko pod powierzchnią gleby, a często semihypogeicznie - w grubej warstwie ściółki. Dojrzałe owocniki można znaleźć od lipca do późnej jesieni. |
WYSTĘPOWANIE
|
Octaviania asterosperma jest w Polsce gatunkiem stosunkowo częstym. Znane jest kilkanaście stanowisk w południowej Polsce, zarówno w górach jak i na wyżynach. W Europie znany niemal ze wszystkich krajów. Podawany ze Stanów Zjednoczonych i Kanady.
Beskid Mały - DF 96, Koziniec k. Wadowic, Wrzesień 2008
Wyżyna Przedborska - DE 59, Dobromierz k. Przedborza, Sierpień 2009
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 66, Babice k. Chrzanowa, Wrzesień 2009
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 77, Czernichów k. Skawiny, Październik 2012
Wyżyna Śląska – DF 02, Psary k. Tarnowskich Gór, Czerwiec 2016
|
UWAGI
 Grupa dojrzałych owocników
|
Jako Octaviania asterosperma bardzo często bywa oznaczany jeden z dwóch bardzo podobnych gatunków O. mutabilis i O. lutea. Te trzy taksony bywają przez wielu autorów synonimizowane. Makroskopowe różnice pomiędzy nimi są nieznaczne. Charakterystyczna cecha odróżniającą te trzy taksony - owalne zarodniki O. asterosperma i kuliste zarodniki pozostałych dwóch taksonów bywa trudna do zaobserwowania z powodu niejednorodnej ornamentacji o zróżnicowanej wielkości.
Polska nazwa gatunku to podziemka gwiaździstozarodnikowa
|
